start NOW
در پاسخ به این سوال که چرا کتاب خواندن مفید است و اهمیت کتاب خواندن در چیست باید بگویم که کتاب قرار است به بهبود کیفیت زندگی ما کمک کند. بهتر است به آن به چشم یک کالای لوکس نگاه نکنید، کالایی که هیچ وقت هم پولی برای خریدنش ندارید! پیش از آنکه به این فکر کنیم که چه کتابهایی بخوانیم بهتر است به نوع نگاهمان به کتاب توجه کنیم.
پس لطفا با خوردن یک پیتزای کمتر، کتاب بخرید و به آن به عنوان ابزاری برای افزایش آگاهی های خود نگاه کنید. شک نکنید این افزایشِ آگاهی، منجر به بهبود کیفیت زندگی تان خواهد شد. قبل از هر چیزی، کیفیت زندگی ما تابعی از افکار ماست.
دنیای کتاب‌ها جایی است که می‌تواند ما را ساعت‌ها در خود غرق کند و از زندگی خودمان جدا سازد. شاید بسیاری از شما هم در طول زندگی بارها سعی کرده باشید که کتاب و کتابخوانی را به برنامه روزمره زندگی خود اضافه کنید. اما احتمالا در بیشتر موارد ناکام بوده‌اید. عوامل بسیاری از جمله آشنا نبودن ما با شرایط مناسب مطالعه و یا عدم تسلط بر مهارت‌های مطالعه باعث می‌شوند که ما نتوانیم عادت مطالعه را در خود بپرورانیم. حال در این مقاله هوش برتر ایرانیان قصد داریم یاد بگیریم که چگونه کتابخوان شویم و مطالعه کردن را به زندگی روزمره خود اضافه کنیم.
چگونه می‌توانیم به یک فرد کتابخوان تبدیل شویم ؟
کتاب و کتابخوانی بدون شک یکی از عوامل پیشرفت افراد و جوامع است. مثلا همانطور که پیش تر و در مقاله سرانه مطالعه ایران و جهان به آن پرداختیم، میزان مطالعه می‌تواند با رشد علمی و اقتصادی یک جامعه پیشرفت مستقیمی داشته باشد. به علاوه کتاب خواندن و آشنایی با مطالب جدید فرصت‌های بهتری را برای ما فراهم می‌کند. فرصت‌هایی که رشد و پیشرفت شغلی و حرفه‌ای ما در ارتباطند. علاوه بر آن نتایج یک تحقیق نشان می‌دهند که مطالعه کردن می‌تواند روابط اجتماعی ما را نیز بهبود ببخشد. نکاتی که در ادامه برای پاسخ به سوال چگونه کتابخوان شویم گفته می‌شوند، به شما کمک می‌کنند که مرحله به مرحله به اهداف خود نزدیک شوید. پس سعی کنید حتما این نکات را به ترتیب دنبال کنید.
انتخاب ژانر و سبک مورد علاقه
اگر دوست دارید کتاب خواندن را به بخشی از برنامه و فعالیت‌های روزانه خود اضافه کنید، باید حتما ژانر و سبک مورد علاقه خود را پیدا کنید. برای درک بهتر این موضوع بد نیست بدانید که مغز ما به همان میزان که به کشف چیزهای جدید علاقه دارد، در مقابل برخی تغییرات نیز مقاومت می‌کند. مثلا اگر تا به حال تمام رمان‌هایی که مطالعه کرده‌اید عاشقانه بوده‌اند، خواندن کتاب‌های تاریخی برای شما دشوار خواهد بود. همچنین اگر قرار است به تازگی کتاب خواندن را شروع کنید، خواندن چیزهایی که با سلیقه شما در یک راستا هستند برایتان بهتر است. می‌پرسید چرا؟ خب اگر قرار باشد از کتابی که می‌خوانید به اندازه کافی لذت نبرید که خیلی زود از مطالعه زده می‌شوید.
مطالعه کتابهایی که با سلایق ما در یک دسته قرار دارند، باعث شکل گیری عادت مطالعه در ما می‌شود. این عادت رفته رفته به ما یاد می‌دهد که چگونه کتابخوان شویم و مطالعه را به برنامه روزانه خود اضافه کنیم. پیشنهاد می‌کنیم حتما مقاله انواع ژانر کتاب را مطالعه کنید تا بفهمید به کدام ژانرها علاقه بیشتری دارید. در ضمن پیشنهادات زیادی هم در این مقاله برای سبک یا سبک‌های مورد علاقه شما قرار دارد.
انتخاب فرمت مناسب مطالعه
بعد از اینکه فهمیدید به کدام ژانرهای کتاب علاقه بیشتری دارید، نوبت به این می‌رسد که سبک مطالعه خودتان را مشخص کنید. ما معمولا با استفاده از کتاب‌های کاغذی، الکترونیکی و صوتی می‌توانیم مطالعه کنیم. اما هر کس بنابر سبک یادگیری و نوع مطالعه خود می‌تواند مطالعه کند. برای اینکه درک بهتری از این موضوع پیدا کنید بد نیست بدانید که افراد در نوع و میزان یادگیری با هم تفاوت‌هایی دارند. این تفاوت‌ها را می‌توان در همین انتخاب نوع کتاب هم دید. مثلا اگر کسی یادگیری شنوایی بهتری دارد، بدون شک کتاب‌های صوتی برای او کتاب‌های بهتری خواهند بود. یا اگر شما عادت دارید که کتاب را در دست بگیرید و مطالعه کنید، هیچ چیز برای شما مثل یک کتاب چاپی نخواهد بود.
البته این تمام ماجرا نیست. نوع کتابی که ما مطالعه می‌کنیم تنها وابسته به نوع یادگیری ما نیست. استفاده ما از مطالب موجود در کتاب و هدفی که از مطالعه آن داریم هم به همان اندازه مهم و ضروری است. مثلا اگر قرار است مطالب و نکات زیادی را در کتاب یادداشت کنیم، کتاب‌های الکترونیکی انتخاب بهتری خواهند بود چرا که خط خوردگی و کثیف شدن کتاب در این نوع از کتاب‌ها به چشم نمی‌خورد. یا اگر کتاب را صرف در رختخواب و قبل از خوابیدن مطالعه می‌کنیم، می‌توانیم کتاب‌های صوتی را انتخاب کنیم که نه به نور خاصی نیاز دارند و نه لازم است آنها را با خود به رختخواب ببریم. برای درک بهتر این موضوع حتما مقاله کتاب کاغذی، صوتی یا الکترونیکی را مطالعه کنید.
این یک مسابقه نیست!
یکی از اشتباهات بزرگی که افراد هنگام مطالعه کردن انجام می‌دهند، تلاش برای مطالعه هرچه بیشتر است. البته این تلاش در درجه اول کار اشتباهی نیست. مثلا اگر فردی با دانش تندخوانی آشنا باشد، می‌تواند بدون افت کیفیت مطالب را با سرعت و حتی دقت چند برابری مطالعه کند. اما از آنجا که بیشتر افراد چنین مهارتی ندارند، سعی می‌کنند که به دو شکل این کمبود سرعت را جبران کنند.
دسته اول کسانی هستند که بدون استراحت و بی وقفه مطالعه می‌کنند. این افراد تصور می‌کنند که استراحت کردن هنگام مطالعه موجب از دست رفتن زمان آنها می‌شود. چیزی که در حقیقت اشتباه است. استراحت حین مطالعه به افراد کمک می‌کند که خستگی را از مغز خود بگیرند. خستگی مغز باعث خواهد شد که شما خیلی زود از مطالعه خسته شوید و دیگر تمایلی برای ادامه دادن نداشته باشید. در حالی که یک استراحت کوتاه می‌تواند بازدهی شما را به شکل چشمگیری افزایش دهد.
دسته دوم اما کسانی هستند که می‌خواهند هر کتابی که دیده یا شنیده‌اند را بخوانند. اگرچه خواندن کتاب‌های جدید از ژانرهای تازه کار اشتباهی نیست، اما باید ابتدا بفهمیم از کی و کجا باید این کار را شروع کنیم؟ اگر قرار است تازه کتاب خواندن را شروع کنیم و یاد بگیریم که چگونه کتابخوان شویم، خواندن کتابهایی از ژانرهای جدید خیلی انتخاب هوشمندانه ای نیست. چرا؟ دلیلش را کمی قبل تر گفتیم!
انتخاب محل مناسب برای مطالعه
فرقی ندارد که قرار است کتاب شعر بخوانید یا یک رمان جنایی معمایی، در هر دو صورت به محلی مناسب برای مطالعه کردن نیاز دارید. محل مناسب مطالعه چند ویژگی مهم باید داشته باشد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
۱- نور کافی: اگر محل مطالعه شما به اندازه کافی نور نداشته باشد، چشمان شما خسته شده و خیلی وزد مطالعه را کنار می‌گذارید.
۲- سکوت: صداهای بیرونی می‌توانند خیلی راحت و ساده حواس شما را پرت کنند. پس پیشنهاد می‌کنیم به جایی مانند کتابخانه بروید و آنجا مطالعه کنید.
۳- مرتب بودن: هرچه اتاق شما بهم ریخته تر باشد، احتمال حواس پرتی شما بیشتر است. برای اینکه از مطالعه خود علاوه بر لذت بردن چیز جدیدی هم بیاموزید حتما اتاقتان را مرتب کنید.
۴- دمای مناسب: فرقی ندارد که کجا مطالعه می‌کنید، در هر صورت سعی کنید دمای محل مطالعه‌تان نه خیلی سرد و نه خیلی گرم باشد.
۵- گردش هوا: اکسیژن کافی نقش مهمی را در سطح هشیاری شما و مغزتان ایفا می‌کند. بهتر است که اگر اتاقتان پنجره دارد حتما آن را باز بگذارید. اینگونه هوای آزاد و اکسیژن تازه به خون و مغز شما می‌رسد. (البته به شرطی که سر و صداهای بیرون موجب از دست رفتن تمرکزتان نشود!)
سنگ بزرگ نشانه نزدن است
مطالعه کتاب‌های حجیم و قطور کار هر کسی نیست. برای همین هم بهتر است در ابتدای مسیر کتابخوان شدن از این کتاب‌ها دوری کنید. فراموش نکنید که شما باید قبل از هرچیز عادت مطالعه را در خود شکل دهید. پس اگر یک دفعه به سراغ کتاب‌های قطور بروید، احتمالا خیلی زود از مطالعه کردن زده خواهید شد. پیشنهاد ما این است که در ابتدای مسیر به سراغ داستان کوتاه بروید. داستان‌های کوتاه خیلی زودتر از آثار قطور شما را به سر منزل مقصود می‌رسانند. پس اینگونه می‌توانند میل به کتابخوانی را به مرور زمان در ما ایجاد کنند و به ما نشان دهند که چگونه کتابخوان شویم. پیشنهاد می‌کنیم حتما مجموعه داستان “یوزپلنگانی که با من دویده‌اند” را که در مقاله بهترین کتاب‌های ایرانی معرفی کردیم بخوانید.
کتاب بخرید و کتاب ببرید
اگر کمی دقت کنید میبینید ما خیلی قدر چیزهایی که برایشان پولی پرداخت نکرده‌ایم نمی‌دانیم. از اسباب بازی‌های بچگی گرفته تا چیزهای ریز و درشتی که در اختیار ما قرار گرفته‌اند. اما زمانی که برای خرید چیزی پول پرداخت می‌کنیم، ناخودآگاه ارزش و اهمیت بیشتری برای آن قائل می‌شویم. قصه کتاب‌ها هم از این قاعده مستثنی نیست. شما ممکن است کوهی از کتابهایی که باید خواند را داشته باشید که از پدر، برادر، مادر یا خواهرتان به شما رسیده است. اما در بیشتر موارد این کتاب‌ها با استقبال زیادی از سوی شما مواجه نمی‌شوند. از طرف دیگر اما زمانی که شما بابت کتاب پول می‌پردازید، انگیزه شما برای مطالعه آن افزایش می‌یابد.
علاوه بر این یک راهکار دیگر هم می‌تواند ما را در مسیر چگونه کتابخوان شویم همراهی کند. برای اینکه رفته رفته عادت کتابخوانی را در خود بپرورانیم، بهتر است که همیشه همراهمان یک کتاب داشته باشیم. کتاب‌های کوچک و جیبی را می‌توانیم هر جا که هستیم با خود ببریم و مطالعه کنیم. اگر در مترو در حال رفتن یا برگشتن از محل کار خود هستید و یا جایی منتظر رسیدن دوستتان نشسته‌اید، می‌توانید به راحتی کتاب را از کیف خود بیرون بیاورید و چند صفحه‌ای از آن را مطالعه کنید. اما اگر کتابی که در حال مطالعه آن هستیم نسخه جیبی ندارد و یا زیادی قطور است باید چه کنیم؟ بهترین راهکار این است که نسخه الکترونیکی یا صوتی کتاب را هم بر روی گوشی خود داشته باشید. اینگونه دیگر لازم نیست نگران حمل یک کتاب ۱۰۰۰ صفحه‌ای با خود باشید!
تابو شکنی کنید
اگر یادتان باشد ابتدای مقاله به شما گفتیم که بهتر است قبل از هرکار، ابتدا ژانر و سبک مورد علاقه خود را پیدا کنید. این کار در ابتدای شکل دهی عادت مطالعه بسیار مهم است. اما اگر قرار باشد فقط و فقط کتاب‌های یک یا دو ژانر را بخوانیم چه اتفاقی می‌افتد؟ به شما قول می‌دهم که خیلی زود خسته خواهید شد. بله، هر چیزی هر چقدر هم که برای ما عزیز و لذتبخش باشد، به مرور زمان موجب دلزدگی ما خواهد شد. خب حالا در چنین شرایطی باید چه کار کرد؟ اگر ما به یکباره از خواندن کتاب‌های انگیزشی خسته شدیم، آیا باید کتاب خواندن را به طور کلی فراموش و رها کنیم؟ در چنین شرایطی بهترین راهکار این است که ژانرها و سبک‌های دیگر را هم امتحان کنیم. کشف دنیای جدیدی که در پس هریک از آن‌هاست به ما کمک می‌کند تا میل به کتابخوانی را بازیابیم.
نوبت چالش است!
خب به آخرین مرحله می‌رسیم. مدتی است که گروه‌های کتابخوانی و مطالعه گروهی در کشور ما هم رواج پیدا کرده است. البته هرچند الان که در حال نگارش این مقاله هستیم، ویروس کرونا تمام برنامه‌ها را بهم زده است! اما بهتر است که شما هم عضور چنین گروه‌هایی شوید. عضویت در یک گروه کتابخوانی و شرکت در چالش‌هایی مانند اینکه سالی چند کتاب بخوانیم می‌تواند انگیزه ما را در بین راه حفظ کند. همچنین به واسطه عضویت در این گروه‌ها ما با افراد کتابخوان دیگری آشنا می‌شویم که خیلی از آنها قبلا به سوال چگونه کتابخوان شویم پاسخ داده‌اند. پس شاید حالا بتوانند به ما هم در پاسخ به این سوال کمک کنند.
| نکته بسیار مهم: ۳ مرحله پایانی ذکر شده در این مقاله مربوط به زمانی هستند که مدتی از شروع کتاب خواندن شما می‌گذرد. در واقع اگر هرکدام از آنها را در ابتدای مسیر چگونه کتابخوان شویم به کار گیرید، می‌تواند کاملا تاثیر منفی بر روی شکل گیری عادت مطالعه در شما داشته باشد. پس در انتخاب مسیر خود به شدت دقت کنید. |
چگونه کتابخوان شویم ؛ سخن پایانی
یادتان نرود تا زمانی که از کتابهایی که می‌خوانید چیزی یاد نگیرید، عادت مطالعه کردن شما به هیچ دردی نمی‌خورد. پس سعی کنید به جای اینکه مهمترین انگیزه شما از کتابخوانی پز دادن به دیگران باشد، به فکر یادگیری و استفاده از آموزه‌های جدید در زندگی خود باشید. به قول سعدی شیرین سخن:
یکی را گفتند عالم بی عمل به چه ماند؟ گفت به زنبور بی عسل!
